قبل از معرفی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی بیان مقدمه کوتاهی را ضروری می بینیم.
همانطور که می دانید علم و تکنولوژی هرروز و پیوسته در حال به روز رسانی و پیشرفت می باشند که این پیشرفت های سریع و افزایش میزان انتشارات مکتوب و غیر مکتوب فرآیند دسترسی به اطلاعات را دشوار و پیچیده کرده است. با توجه به رشد روزافزون انتشارات به جهت ذخیره و بازیابی اطلاعات برای دسترسی سریع تر و راحت تر برای کاربران در سطوح گوناگون جامعه برخوردی علمی، فنی و مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است در نتیجه هر جامعه ای به افرادی تحصیل کرده و متخصص در این حوزه نیازمند هستند.
علم اطلاعات و دانش شناسی
رشته علم اطلاعات و دانش شناسی
با توجه به ضرورت هایی که در بخش قبلی گفته شد رشته ای تحت عنوان رشته “علم اطلاعات و دانش شناسی” در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور تدریس می گردد که این رشته در گذشته عنوان رشته کتابداری و اطلاع رسانی را داشته است که در شهریور ماه سال ۱۳۹۱ به این نام جدید تغییر یافته است.
این رشته از میان هر سه گروه داوطلبان کنکور سراسری یعنی داوطلبان ریاضی و فیزیک، داوطلبان گروه آزمایشی انسانی و علوم تجربی دانشجو می پذیرد.
عصر امروز که عصر اطلاعات نیز گفته می شود نیاز به پرورش و تربیت افرادی دارد تا بتوانند با چالش های عصر حاضر آشنا شوند و با تسهیل سازی امر مدیریت اطلاعات در سطح شخصی و سازمانی،اثر بخشی علمی،آموزشی،سازمانی و پژوهشی را بالا ببرند.
هدف از تاسیس این رشته
هدف اصلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی تربیت افرادی است با مهارت های فراهم آوری، اشاعه اطلاعات و سازمان دهی به خوبی آشنا شوند و بتوانند اثر بخشی اطلاعات را در قالب های مختلف چه در شکل سنتی محض و چه در شکل محیط های کاملا دیجیتال به صورت کاملا موثر مدیریت نمایند و هم چنین علاوه بر موارد گفته شده اهداف زیر نیز برخی از اهداف رشته کارشناسی علم اطلاعات و دانش شناسی می باشد:
- تربیت متخصصان و مدیران کتابخانه های عمومی،دیجیتالی و دانشگاهی
- تربیت مشاوران اطلاعاتی تمامی شرکت‌ها و سازمان‌ها
- فعالیت در حوزه پژوهش های بنیادی و کاربردی مراکز مهم پژوهشی در سطح کشور
- تربیت متخصصان و کارشناسان آرشیو به جهت حفظ بهتر میراث فرهنگی کشور و اشاعه آنها
- تربیت کارشناسان علم سنجی برای پیشرفت و گسترش رشد علمی در کشور و سطح بین‌الملل
- تربیت متخصصان مدیریت اطلاعات به جهت مدیریت دانش سازمانی و اطلاعات مراکز پژوهشی
دانشجویان این رشته در طی دوران تحصیل با علوم و مباحث گوناگونی آشنا می شوند که برخی از آن ها عبارتند از:
- خدمات فنی (فراهم آوری و سازمان دهی اطلاعات و دانش)
- خدمات عمومی (خدمات مرجع و اطلاع رسانی)
- سامانه آگاهی رسانی جاری
- اشاعه اطلاعات گزیده و خدمات اطلاع رسانی مبتنی بر فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطی
معرفی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی
چه افرادی مناسب رشته علم اطلاعات و دانش شناسی می باشند؟
همانطور که میدانید پس از گذراندن یک سال مهم و حیاتی یعنی سال کنکور انتخاب رشته حساس‌ترین و نهایی‌ترین مرحله ای است که می توانید آینده شما را تغییر دهد پس این مرحله باید به صورت اصولی و با آگاهی و مشورت با افراد متخصص و ماهر در این حوزه انجام شود. برای انتخاب رشته یکی از کارهایی که باید انجام شود شناخت خصوصیات و علایق است داوطلب باید بداند چه ویژگی ها و نقاط قوتی دارد و برای رشته مورد نظر چه خصوصیاتی لازم است زیرا عدمم آگاهی از این موارد ممکن است سبب ناکامی در تحصیل شود.
چنانچه می خواهید در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی تحصیل کنید باید شخصی علاقه مند به مطالعه باشید و هم چنین دامنه اطلاعات و مطالعات گسترده ای داشته باشید.افراد این رشته باید افرادی صبور و پیوسته در حال مطالعه باشند تا بتوانند در این حوزه پیشرفت چشم گیری داشته باشند.
دروس دانشگاهی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی:
معرفی دروس دانشگاهی یکی دیگر از مواردی است که داوطلبان و کنکوری‌ها به آن علاقه دارند تا اینجا به صورت کامل با این رشته آشنا شدید و اکنون برای آشنایی بیشتر به معرفی دروس دانشگاهی این رشته می پردازیم.
دروس عمومی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی عبارتند از:
- دو درس از دروس مبانی نظری اسلام
- یک درس از دروس اخلاق اسلامی
- یک درس از دروس انقلاب اسلامی
- یک درس از دروس تاریخ و تمدن اسلامی
- یک درس از دروس آشنایی با منابع اسلامی
- ادبیات فارسی
- زبان عمومی
- تربیت بدنی ۱
- تربیت بدنی ۲
دروس پایه رشته علم اطلاعات و دانش شناسی عبارتند از:
- واژه پردازی ۱
- واژه پردازی ۲
- ریاضیات پیش دانشگاهی
- زبان اختصاصی انگلیسی ۱
- زبان اختصاصی انگلیسی ۲
- ریاضیات عمومی
- مبانی سازمان و مدیریت
- زبان عربی ۱
- زبان عربی ۲
- روانشناسی عمومی
- مبانی فلسفه
- مبانی جامعه شناسی
- تاریخ ادبیات ایران
- تاریخ ادبیات جهان
- مبانی رایانه و اصول برنامه نویسی
- شیوه های مطالعه
دروس تخصصی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی عبارتند از:
- اداره کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع رسانی
- روش تحقیق و گزارش نویسی
- مبانی اطلاعات و ارتباطات
- کاربرد اینترنت در کتابخانه‌ها
- آمار و احتمالات در کتابداری و اطلاع رسانی
- برنامه نویسی کاربردی
- آشنایی با طراحی پایگاه داده‌ها
- مجموعه سازی
- سازمان دهی منابع اطلاعاتی ۱
- سازمان دهی منابع اطلاعاتی ۲
- سازمان دهی منابع اطلاعاتی ۳
- سازمان دهی منابع اطلاعاتی ۴
- سازمان دهی منابع اطلاعاتی ۵
- مرجع شناسی عمومی ۱
- مرجع شناسی عمومی ۲
- مرجع شناسی تخصصی ۱
- مرجع شناسی تخصصی ۲
- آشنایی با صنعت چاپ و نشر
- آشنایی با نمایه سازی
- نشریات ادواری چاپی و الکترونیکی
- اصول کار مرجع
- ساختمان و تجهیزات کتابخانه
- مواد و خدمات کتابخانه برای کودکان و نوجوانان
- مقدمات کتابداری و اطلاع رسانی
- تاریخ تحوب کتابخانه ها
- کارورزی ۱
- کارورزی ۲
- کارورزی ۳
- کارورزی ۴
- پروژه پایانی
دروس اختیاری رشته علم اطلاعات و دانش شناسی عبارتند از:
- مقدمات آرشیو
- نسخه شناسی
- مواد و خدمات کتاب برای نوسوادان
- تاریخ اجتماعی ایران
- تاریخ علوم
- تاریخ هنر
- مبانی علم حقوق
- آشنایی با سیستم های اطلاعاتی
- آشنایی با طراحی و ساخت صفحات وب
- آشنایی با چند رسانه ای‌ها
- اخلاق کتابداری
- تاریخ تمدن
- فیزیولوژی عمومی
- خدمات عمومی و ویژه کتابخانه ای
- جغرافیای شهری و روستا نشینی
- آشنایی با مدارک فنی و مهندسی
علم اطلاعات و دانش شناسی
دانشگاه‌ها و ظرفیت پذیرش در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی:
یکی دیگر از مواردی که در انتخاب رشته حائز اهمیت است آگاهی از دانشگاه های ارائه دهنده رشته مورد نظر و ظرفیت پذیرش هر دانشگاه می باشد.تا اینجا با این رشته دانشگاهی به صورت کامل آشنا شدید چنانچه قصد انتخاب این رشته را به عنوان یکی از اولویت های خود دارید به جدول زیر توجه نمایید.
دانشگاه‌ها و ظرفیت پذیرش از میان داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی:
| نام دانشگاه | دوره تحصیلی | ظرفیت پذیرش نیمسال اول |
| دانشگاه اصفهان | روزانه | ۹ |
| دانشگاه اصفهان | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه الزهرا(س)-ویژه خواهران-تهران | روزانه | ۱۰ |
| دانشگاه بیرجند | نوبت دوم | ۶ |
| دانشگاه تبریز | روزانه | ۱۱ |
| دانشگاه تبریز | نوبت دوم | ۷ |
| دانشگاه خلیج فارس-بوشهر | روزانه | ۱۸ |
| دانشگاه خورازمی تهران(محل تحصیل کرج) | روزانه | ۶ |
| دانشگاه رازی-کرمانشاه | روزانه | ۱۲ |
| دانشگاه زابل | روزانه | ۱۲ |
| دانشگاه زابل | نوبت دوم | ۹ |
| دانشگاه شاهد-تهران | روزانه | ۱۸ |
| دانشگاه شهید باهنر-کرمان | روزانه | ۷ |
| دانشگاه شهید باهنر-کرمان | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه شهید چمران-اهواز | روزانه | ۷ |
| دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز | روزانه | ۱۲ |
| دانشگاه شیراز | روزانه | ۹ |
| دانشگاه علامه طباطبایی- تهران | روزانه | ۶ |
| دانشگاه علامه طباطبایی- تهران | نوبت دوم | ۳ |
| دانشگاه فردوسی مشهد | روزانه | ۱۲ |
| دانشگاه فردوسی مشهد | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه قم | روزانه | ۱۸ |
| دانشگاه یزد | روزانه | ۱۰ |
ظرفیت پذیرش از میان داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در کلیه دانشگاه های سراسر کشور در دوره های تحصیلی روزانه و نوبت دوم در کنکور سراسری ۹۸ حدود ۲۰۸ دانشجو بوده است.
دانشگاه ها و ظرفیت پذیرش از میان داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی و فیزیک:
| نام دانشگاه | دوره تحصیلی | ظرفیت پذیرش نیمسال اول |
| دانشگاه اصفهان | روزانه | ۳ |
| دانشگاه اصفهان | نوبت دوم | ۱ |
| دانشگاه الزهرا(س)-ویژه خواهران-تهران | روزانه | ۴ |
| دانشگاه بیرجند | روزانه | ۶ |
| دانشگاه بیرجند | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه تبریز | روزانه | ۴ |
| دانشگاه تبریز | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه خلیج فارس-بوشهر | روزانه | ۶ |
| دانشگاه خورازمی تهران(محل تحصیل کرج) | روزانه | ۲ |
| دانشگاه رازی-کرمانشاه | روزانه | ۴ |
| دانشگاه زابل | روزانه | ۴ |
| دانشگاه زابل | نوبت دوم | ۳ |
| دانشگاه شاهد-تهران | روزانه | ۶ |
| دانشگاه شهید باهنر-کرمان | روزانه | ۳ |
| دانشگاه شهید باهنر-کرمان | نوبت دوم | ۱ |
| دانشگاه شهید چمران-اهواز | روزانه | ۳ |
| دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز | روزانه | ۴ |
| دانشگاه شیراز | روزانه | ۳ |
| دانشگاه علامه طباطبایی- تهران | روزانه | ۲ |
| دانشگاه علامه طباطبایی- تهران | نوبت دوم | ۱ |
| دانشگاه فردوسی مشهد | روزانه | ۴ |
| دانشگاه فردوسی مشهد | نوبت دوم | ۱ |
| دانشگاه قم | روزانه | ۶ |
| دانشگاه یزد | روزانه | ۴ |
ظرفیت پذیرش از میان داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی و فیزیک در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در کلیه دانشگاه های سراسر کشور در دوره های تحصیلی روزانه و نوبت دوم در کنکور سراسری ۹۸ حدود ۷۹ دانشجو بوده است.
دانشگاه ها و ظرفیت پذیرش از میان داوطلبان گروه آزمایشی علوم انسانی:
| نام دانشگاه | دوره تحصیلی | ظرفیت پذیرش نیمسال اول |
| دانشگاه اصفهان | روزانه | ۱۸ |
| دانشگاه اصفهان | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه الزهرا(س)-ویژه خواهران-تهران | روزانه | ۲۱ |
| دانشگاه بیرجند | روزانه | ۳۶ |
| دانشگاه بیرجند | نوبت دوم | ۱۲ |
| دانشگاه تبریز | روزانه | ۲۱ |
| دانشگاه تبریز | نوبت دوم | ۱۵ |
| دانشگاه خلیج فارس-بوشهر | روزانه | ۳۶ |
| دانشگاه خورازمی تهران(محل تحصیل کرج) | روزانه | ۱۲ |
| دانشگاه رازی-کرمانشاه | روزانه | ۲۴ |
| دانشگاه زابل | روزانه | ۲۴ |
| دانشگاه زابل | نوبت دوم | ۱۸ |
| دانشگاه شاهد-تهران | روزانه | ۳۶ |
| دانشگاه شهید باهنر-کرمان | روزانه | ۱۵ |
| دانشگاه شهید باهنر-کرمان | نوبت دوم | ۵ |
| دانشگاه شهید چمران-اهواز | روزانه | ۱۵ |
| دانشگاه شهید مدنی آذربایجان-تبریز | روزانه | ۲۴ |
| دانشگاه شیراز | روزانه | ۱۸ |
| دانشگاه علامه طباطبایی- تهران | روزانه | ۱۲ |
| دانشگاه علامه طباطبایی- تهران | نوبت دوم | ۶ |
| دانشگاه فردوسی مشهد | روزانه | ۲۴ |
| دانشگاه فردوسی مشهد | نوبت دوم | ۲ |
| دانشگاه قم | روزانه | ۳۶ |
| دانشگاه یزد | روزانه | ۲۲- ۱۱ زن و ۱۱ مرد |
ظرفیت پذیرش از میان داوطلبان گروه آزمایشی علوم انسانی در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی در کلیه دانشگاه های سراسر کشور در دوره های تحصیلی روزانه و نوبت دوم در کنکور سراسری ۹۸ حدود ۴۵۴ دانشجو بوده است.
نتیجه گیری ظرفیت‌ها:
با توجه به ظرفیت های ارائه شده در کنکور سراری ۹۸ و آمار بالا که آماری موثق و رسمی از سمت سازمان سنجش آموزش کشور می باشد می توان در یافت که بیشترین پذیرش در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی مربوط به داوطلبان انسانی بوده و پس از آن گروه تجربی نیز از ظرفیت پذیرش خوبی برخوردار می باشند.داوطلبان گروه آزمایشی ریاضی و فیزیک در این رشته ظرفیت پذیرش محدودی دارند.
بازار کار و آینده شغلی رشته علم اطلاعات و دانش شناسی:
یکی دیگر از دغدغه هایی که داوطلبان و اولیای آنها در حین انتخاب رشته دارند آگاهی از بازار کار و شرایط کاری و میزان درآمد در آینده می باشد که اغلب اوقات نیز اطلاعات صحیحی از بازار کار رشته‌ها ندارند.
رشته علم اطلاعات و دانش شناسی یکی از رشته‌هایی است که به دلیل ظهور رایانه در دنیای امروزی دارای تنوع کاری زیادی در حوزه کاری می باشد.امروزه در شرایط کنونی بازار کار تا حد زیادی به میزان توانایی و مهارت خود فارغ التحصیلان نیز بستگی دارد و صرفا داشتن مدرک تحصیلی تضمین کننده کار و درآمد مناسب نیست و در کنار مدرک دانشجو باید به کسب مهارت،ایده پردازی و فعالیت در حوزه تحصیلی خود بپردازد تا بتواند پس از اتمام تحصیل خود جذب بازار کار شود.
فارغ التحصیلان این رشته با توجه به علاقه و مهارت های خود می توانند در بخش های زیر مشغول به کار شوند:
- فعالیت در کتابخانه های عمومی،دانشگاهی و تخصصی
- خدمت رسانی در مراکز پژوهشی و سازمان های دولتی و خصوصی
- فعالیت در مراکز آرشیو و اطلاع رسانی مانند آرشیو فیلم،عکس،نقشه،پوستر،اسلاید و ویدیو
- فعالیت در مراکز اسناد و مدارک
- کار در موزه‌ها
- فعالیت در حوزه طراحی وب سایت‌ها و وبلاگ‌ها
ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
چنانچه فارغ التحصیلان این رشته قصد ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر علمی را داشته باشند در حال حاضر امکان ادامه تحصیل در دو مقطع دیگر کارشناسی ارشد و دکترا نیز مهیا می باشد که این دو مقطع دارای گرایش های مخصوص به خود می باشند.
گرایش های مقطع کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانش شناسی:
- مدیریت اطلاعات
- آرشیو علم سنجی
- کتابخانه های دیجیتالی
- کتابخانه های عمومی
- کتابخانه های دانشگاهی
گرایش های مقطع دکترا رشته علم اطلاعات و دانش شناسی:
- مدیریت اطلاعات
- بازیابی اطلاعات