معرفی کامل رشته مهندسی اویونیک (هواپیما)

اویونیک هواپیما به طور خلاصه به معنی الکترونیک هواپیما و دستگاه‌های مرتبط با هواپیما است.

رشته ی اویونیک هواپیما در زمینه ی سیستم های الکتریکی هواپیما (مثل ژنراتور ها، مبدل گرها،سیستم سیم کشی هواپیما) و سیستم های الکترونیکی (مثل دستگاه های ناوبری ،کمک ناوبری و مخابراتی و رادار و خلبان خودکار و نشان دهنده های داخل کابین) کار می کند.

متخصصین این رشته اطلاعات لازم را در زمینه دوره‌های ILS، VOR، DME و دوره‌های تخصصی دیگر به دست می‌آورند. برای مثال تعمیر و نگهداری سیستم ILS که کمک می‌کند تا هواپیما، مسیر باند را تشخیص داده و بر روی آن بنشیند، در رشته تخصصی اویونیک هواپیما آموزش داده می‌شود.

معرفی رشته مهندسی اویونیک هواپیما در کارشناسی

رشته كارشناسى پيوسته مهندسى اويونيک یكى از رشته‌های زیر مجموعه مركز آموزش عالى هوانوردى و فرودگاهى كشور است. هدف رشته کارشناسی اویونیک هواپیما تربيت كارشناس در زمينه‌های مختلفی از جمله شناخت، نحوه عملكرد، چگونگى نگهدارى و بهره بردارى و تجزيه و تحلیل سیستم ها و مدارهاى الكترونيكى و مخابراتى هواپيما و همچنین سيستم هاى الكترونيكى نصب شده در فرودگاه ها، سيستم هاى كمک ناوبرى در فرودگاه و گيرنده هاى مربوطه در هواپيما، سيستم فرستنده و گيرنده رادار و . . . مى باشد.

در تدوين برنامه آموزشی رشته اویونیک هواپیما دستورالعمل ها و قوانین مختلفی باید در نظر گرفته می‌شد که از استاندارهای لازم جهانی پیروی کند. در ادامه به این قوانین و استانداردها می‌پردازیم:

• آموزش دستورالعمل ها و مقررات لازم EASA ، تجارب و معلومات لازم جهت آمادگى در آزمون كسب مجوز فعاليت در زمينه تعمير و نگهدارى هواپیما B2 كه از طرف سازمان هواپيمائى كشورى برگزار مى شود.
• رعايت دستورالعمل ها و مقررات سازمان بين المللى هواپيمایى كشورى (ايكائو icoa) در امور هوانوردى
• رعايت دستورالعمل ها و مقررات وزارت علوم، تحقيقات وفناورى برای گزینش و جذب دانشجویان و برگزاری دروس مصوب
• تجربيات كشورهاى پيشرفته در صنعت هواپيمائى و دوره هاى مشابه در كشورهاى صاحب تكنولوژى
• نياز سازمان هواپيمائى كشورى و ساير نهادهاى هواپيمائى مربوط به هواپیما از جمله نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی، پدافند هوایی و هوا فضای سپاه پاسداران

طول دوره مجموعه كارشناسى پيوسته مهندسى اویونیک هواپیما مانند دیگر رشته‌های کارشناسی، 4 سال تحصیلی است و برنامه درس آن در ٨ ترم برگزار مى‌شود. طول هر ترم برابر ١٦ هفته معادل یک نيم سال تحصيلى است. حداقل ميزان تدريس هر واحد نظرى يك ساعت و هر واحد عملى ٣ ساعت در هفته مى باشد. ولى با توجه به نياز صنعت هواپيمایی در ميزان ساعات تدريس بعضى از دروس افزايش داده شده است.

کارکرد و کارآیی مهندسان اویونیک در مشاغل مرتبط

دانش آموختگان یا همان مهندسان اویونیک برای اشتغال باید مهارت ها و آمادگی های زیر را کسب نمایند:

• نصب و راه اندازى سيستم هاى الكترونيكى، مخابراتى، كمک ناوبرى، شبیه ساز پرواز  و….
• تعمیرات جزئی و کلی در سیستم‌های الکترونیکی هواپیما، ناوبری، راداری و …. با توجه به تحریم‌های ظالمانه علیه ایران
• شناسایى تكنولوژى جديد و ارزيابى آنها و دارا بودن خلاقیت و انگیزه زمینه لازم براى نوآورى و بومی سازی دستگاه‌ها
• توانایی انجام مهندسی معکوس در پروسه تعمیرات و داخلی سازی انواع دستگاه های راداری، ناوبری، مخابراتی و کنترل هواپیما
• توانمندی برای سرويس و نگهدارى سيستم هاى الكترونيكى، مخابراتى، كمك ناوبرى و ….
• طراحى و اجراى پروژه ها و سيستم هاى الكترونيكى و مخابراتى
• آماده سازی گزارشات فنى برای مراجع زیربط
• مدیریت فرودگاه‌های قدیمی، ساخت و راه اندازی برج مراقبت و دیگر زیرساخت ها برای فرودگاه های جدید و بهینه سازی آن ها
• آماده سازی، راه اندازی و همکاری با سازمان‌های مختلف از جمله نیروی هوایی ارتش و ….

اهمیت رشته مهندسی اویونیک

• کاربرد فراوانی که دانش بومی هوانوردی در اقتصاد، تجارت، ارتباطات و امور نظامی و دفاعی برای کشور دارد
• تجهيز فرودگاههاى كشور به مدرن ترين دستگاه هاى الكترونيكى. مخابراتى، كمک ناوبرى، كامپيوترى و…. بومی سازی شده برای جلوگیری از نفوذ و خرابکاری
• اهميت و نقش صنعت اويونيک در تأمین سلامت پرواز و ایجاد آسمان امن برای پروازهای عبوری کشورهای مختلف و کسب درآمد از ترانزیت هوایی

از آنجا كه همه كشورهاى عضو سازمان بين المللى هواپيمائى كشورى (ايكائو) ملزم به رعايت استانداردها و دستورالعملهاى اين سازمان هستند و با توجه به تغييرات مستمر در این قرارداد ها و قوانین، كه موجبات تغيير در سيستم های كمک ناوبرى و تجهيزات فرودگاهى کشور را به همراه دارد، گروه الكترونيک مركز آموزش عالى هوانوردى و فرودگاهى كشور آموزش هاى جديدى را در رابطه با سيستم هاى جديد در دوره كارشناسى پيش بينى کرده است.

داوطلبان برای ورود به رشته مهندسی اویونیک باید دارای شرایط اختصاصی زیر باشند:

• موفقيت در آزمون ورودى دوره كارشناسى پیوسته مهندسى اویونیک از طریق کنکور سراسری و معرفی سازمان سنجش
• داشتن مدرک دیپلم ریاضی و فیزیک، تجربی و سایر رشته های مرتبط از هنرستان‌های هوانوری یا برق و مخابرات

تعداد واحدهاى درسى کارشناسی اویونیک

تعداد كل واحدهاى درسى مهندسی اویونیک ١٤٣ واحد به شرح زير است

•  دروس عمومى                       ٢٢    واحد
• دروس پايه                            ٢٥    واحد
• دروس اصل                           ٥٤    واحد
• دروس تخصصى                     ٣٧   واحد
• دروس تخصصى اختيارى          ٥     واحد

لیست دروس عمومی رشته کارشناسی مهندسی اویونیک

تذکرات مهم:

• دو درس به ارزش ٤ واحد از مجموعه دروس مبانی نظری اسلام
• يک درس به ارزش ٢ واحد از مجموعه دروس اخلاق اسلامى
• يک درس به ارزش ٢ واحد از مجموعه دروس انقلاب اسلامى
• يک درس به ارزش ٢ واحد از مجموعه دروس تاريخ اسلامى
• يک درس به ارزش ٢ واحد از مجموعه دروس آشنايى با منابع اسلامى

ساعات اجراى دروس زبان انگليسى بر اساس تعیين سطح اولیه دانشجويان خواهد بود و در مجموع از كل دروس جدول دروس عمومى به ارزش ٢٢ واحد را اخذ نمايند.

لیست دروس پایه رشته مهندسی اویونیک

دانشجویان رشته کارشناسی مهندسی اویونیک ملزم به پاس کردن 25 واحد دروس پایه طبق لیست زیر با رعایت قوانین هستند:

• رباضى عمومى (١)
• رياضى عمومى (٢)
• فيزيک (١)
• آزمايشگاه فيزيک (١)
• فيزيک (٢)
• آزمايشگاه فيزيک (٢)
• معادلات ديفرانسيل
• برنامه نويسى كامپیوتر
• رياضى مهندسى
• احتمال مهندسى

لیست دروس اصلی مهندسی اویونیک

• کارگاه ابزار هواپيما
• مدارهاى الكتريكى 1 و 2
• آزمايشگاه مدار و اندازه گیرى
• مدارهاى الكتريكى ٢
• الکترونیک 1 و 2
• الكترومغناطیس
• زبان تخصصى اويونيک
• گزارش نويسى فنى
• نقشه كشى مهندسى
• آزمايشگاه الكترونيک ١
• آزمایشگاه الكترونيک ٢
• اصول پرواز
• مقررات هواپیمایى
• سیستم‌هاى ديجيتال ١
• آزمایشگاه سیستمهاى ديجيتال ١
• الكتريک هواپيما
• كارگاه الكتريک هواپیما
• ماشين الكتريكى
• الكترونيک ٣
• آزمايشگاه الكترونيک ٣
• سیگنال ها و سيستم ها
• سيستمهاى كنترل خطى
• عوامل انسانى
• اصول سیستمهاى مخابراتی
• سيستم هواپيما
• كارگاه سیستم هواپیما
• ساختمان هواپيما و كارگاه

دروس فوق 54 واحد درسی هستند که دانشجویان رشته مهندسی اویونیک باید همه این 54 واحد را با موفقیت بگذرانند. دروس پایه برای دروس اصلی و تخصصی پیشنیاز محسوب می‌شوند بنابراین در مطالعه و یادگیری این دروس نهایت سعی خود را انجام دهید.

دروس تخصصی رشته کارشناسی مهندسی اویونیک

• سيستم هاى اندازه گيرى آلات دقيق هواپيما
• كارگاه اندازه گيرى آلات دقيق هواپیما
• سيستم هاى فرستنده وگیرنده هواپيما
• آزمایشگاه سيستم هاى فرستنده و گیرنده هواپيما
• خطوط انتقال و ميكرو ويو
• آزمايشگاه ميكروويو
• ناوبرى هواپیما
• كامپيوتر هواپيما
• سيستم هاى مخابراتى هواپیما
• مدارهاى پالس و ديجيتال
• آزمايشگاه پالس و ديجيتال
• سیستم هاى دیجيتال ٢
• آزمایشگاه سيستم هاى ديجيتال٢
• اتوپايلوت و كنترل پرواز
• بال گردان
• علم مواد
• موتورجت و كارگاه
• سرو مكانیزم
• AMA

دروس اختیاری 

• مباحث ويژه در اويونیک
• فيزيک الكترونيک
• سيستم هاى مديريت ايمنى (SMS)
• رادار و كاربرد آن در هوانوردى
• آنتن هاى هواپيمايى و آزمایشگاه
• الكترونيك صنعتى
• CNS
• سيستم هاى كمک ناوبرى

بهترین مشاور انتخاب رشته کنکور و لیست 5 مشاور برتر

معرفی درس ساختمان هواپيما و كارگاه

هدف از آموزش این درس به دانشجویان رشته مهندسی اویونیک هواپیما، آشنایی با ساختار بدنه، آشنایی با ساختار بال و ارابه فرود هواپیما و مکانیزم های مربوط به آن است. دانشجویان باید برای اخذ این درس، اصول پرواز را با موفقیت گذرانده باشند.

سرفصل و مباحث ساختمان هواپیما

• مفاهیم و آشنایی کلی با بدنه، سازه‌های هواپیما
• الزامات قابلیت پرواز برای استحکام سازه؛
• طبقه بندی سازه، اولیه، ثانویه
• مفاهیم ایمنی شکست، تحمل آسیب، سیستم های شناسایی آسیب های جزئی و کلی
• اصول مهندسی مکانیک و مقاومت مصالح مانند تنش، کرنش، خمش، تراکم، برش، پیچش، کشش، تنش حلقه، خستگی
•  تجهیزات تهویه، شرایط و قوانین نصب سیستم، حفاظت در برابر صاعقه اتصال هواپیما
• روش‌های ساخت بدنه هواپیما، بدنه تحت فشار، فرم‌دهنده‌ها، رشته‌ها، دیوارها، قاب‌ها، دوبلورها، پایه‌ها، تیرها، سازه‌های کف، آرماتور بندی،حفاظت از خوردگی
• بال های هواپیما، خروجی گاز و اتصالات موتور هواپیما به بدنه و بال ها
• تکنیک های مونتاژ سازه ، پیچ و مهره، اتصال با انواع جوش
• روش های حفاظت از سطوح و خوردگی مانند كروماتينگ، آندايز، رنگ آميزی. تمیز کردن سطح.
• ساخت و آب بندی تحت فشار. بال، تثبیت کننده اتصالات، دکل
• نصب مهر و موم و سیستم بارگیری محموله. درها و خروجی های اضطراری
• ساخت و ساز، مکانیزم ها، تجهیزات عملیاتی و ایمنی
• ساخت و ساز و مکانیزم پنجره ها و شیشه جلو.
• ساخت و اتصالات مرتبط با تعادل – جرم و آیرودینامیک
•  فایروال ها، پایه های موتور
• ساخت تجهیزات ارابه فرود، جذب شوک ناگهانی ناشی از برخورد با زمین، علائم و هشدار: چرخ، ترمز، ضد لغزش و ترمز خودکار
•  کنترل پرواز ، دستگاه های بالابر بالا، عملکرد سیستم  دستی
• قفل های ضربه ای: متعادل کننده و تقلب. سیستم هشدار توقف فرمان

معرفی درس ناوبری هواپیما رشته مهندسی اویونیک

ساخت و تعمیر سیستم های مربوط به ناوبری و هدایت هواپیما و تست سلامت آن‌ها برای جلوگیری از انواع حوادث هوایی، سقوط و … لازمو ضروری است. در دنیا حادثه‌های بیشماری به علت خرابی یا مشکا در سامانه‌های ناوبری به وقوع پیوسته است. برخورد هواپیما به کوه، برخورد 2 هواپیما به یکدیگر، یا سانحه سقوط رئیس جمهوری به علت اشکال در سامانه های ناوبری اشیاء پرنده به وجود آمده است.

سرفصل مباحث درس ناوبری هواپیما

•  فرکانس‌های بسیار بالا (VOR)
• نشانگر VOR، ایستگاه و مرکز دریافت زمینی، تجهیزات هواپیما VOR خودکار
• عملکرد RMI؛  کنترل پنل و تنظیم خودکار
• مسیریابی خودکار (ADF)
• نشانه اصل جهت یابی
• سیستم فرود ابزاری (ILS)
• تیونینگ،محلی ساز،شیب یا مسیر سر خوردن (GS یا GP)
• طرح بندی سیستم؛ طرح بندی سیستم؛ رویکرد ILS ؛ آنتن ها
•  سیستم فرود مایکروویو (MLS)
• سیستم های مدیریت پرواز
• تجهیزات اندازه گیری فاصله (DME)
• ناوبری با DME؛ استفاده از DME با VOR. استفاده از DME با ILS. نشان دادن استفاده از DME توسط سیستم های مدیریت پرواز (FMS)
• تنظیم دستی از واحد نمایشگر کنترل FMS؛ تنظیم دستی از پانل های کنترل رادیویی؛ سیستم های DME

معرفی درس اصول پرواز رشته مهندسی اویونیک

بررسی روابط و قوانین فیزیکی، هواشناسی، مکانیک، قوانین نیوتن و محاسبات آن برای انجام یک پرواز امن ضروری و لازم است. مهندسین پرواز، خلبان ها، مهندسان اویونیک، کارشناسان برج مراقبت همگی باید بر این قوانین و اصول تسلط کافی داشته باشند تا در مواقع بحرانی عملکرد مطلوبی را اتخاذ نمایند.

مباحث و طرح درس اصول پرواز

• فیزیک اتمسفر
• استاندارد بین المللی جو (ISA)، کاربرد در آیرودینامیک
  آیرودینامیک و جریان هوا در اطراف بدنه هواپیما
• لایه مرزی، جریان آرام و متلاطم، جریان آزاد، جریان نسبی هوا، گردابه‌ها
• اصطلاحات: کمبر، آکورد، وتر آیرودینامیک میانگین، کشش پروفیل (انگِل)
• کشش القایی، مرکز فشار، زاویه حمله، شکل بال و نسبت ابعاد. رانش، وزن، نتیجه آیرودینامیک
• Generation of Lift and Drag: Angle of Attack، ضریب Lift، ضریب Drag، منحنی قطبی، Stall. آلودگی هوا از جمله یخ، برف، یخ زدگی.
• تئوری پروازی، رابطه بین لیفت، وزن، رانش و درگ؛ نسبت سر خوردن؛ پروازهای حالت ثابت
• تئوری چرخش، تأثیر ضریب بار، پوشش پرواز و محدودیت‌های ساختاری. افزایش لیفت.پایداری و پویایی پرواز پایداری طولی، جانبی و جهتی (فعال و غیرفعال).
  کنترل روی زمین، تثبیت کننده ها، تثبیت کننده های
• کنترل انحراف، محدود کننده‌های سکان
• دستگاه های بالابر، شکاف ها، لت ها، فلپ ها، فلاپرون ها.
• دستگاه های القا کننده کشیدن، اسپویلرها، دامپرهای بالابر، ترمزهای سرعت. اثرات فنس های بال
• کنترل لایه مرزی با استفاده از ژنراتورهای گردابی، دستگاه‌های لبه پیشرو
• عملکرد و تأثیر زبانه های تریم، زبانه های تعادل و ضد تعادل (پیشرو)
• زبانه های فنری، تعادل جرم، بایاس سطح کنترل، پانل های تعادل آیرودینامیک.
• پرواز با سرعت بالا، سرعت صوت، پرواز مافوق صوت، پرواز فراصوت، پرواز مافوق صوت، عدد ماخ، عدد بحرانی ماخ
• تراکم پذیری، موج ضربه، گرمایش آیرودینامیکی، قانون منطقه؛ عوامل موثر بر جریان هوا در ورودی های موتور هواپیماهای سرعت بالا
• اثرات sweepback بر روی عدد ماخ بحرانی، اصول نظریه عنصر تیغه، زاویه تیغه بالا پایین، زاویه معکوس، زاویه حمله، سرعت چرخش
• لغزش پروانه، نیروهای آیرودینامیکی، گریز از مرکز، رانش؛ گشتاور؛ جریان هوا نسبی در زاویه تیغه حمله؛ ارتعاش و رزونانس

معرفی درس فیزیک 2 رشته مهندسی اویونیک

دروس فیزیک 1 که به آموزش مباحث حرکت، دینامیک، استاتیک، نیرو و فشار و همچنین فیزیک 2 که به مباحثی مانند الکتریسیته ساکن و جاری، مدارها، نیروهای مغناطیسی اختصاص دارند، در بیشتر رشته‌های مهندسی از دروس پایه هستند. رشته اویونیک هم به دو درس پایه فیزیک در دروس اصلی و اختصاصی بسیار وابسته است و پایه ای برای دروس اصلی و اختیاری محسوب می‌شود.

سرفصل و مباحث تدریس فیزیک 2 (الكتريسيته و مغناطيس)

• بار الكتريكى، قانون كولن، پايستگى بارهای الكتريكى
• ميدان الكتريكى، خطوط ميدان، ميادین الكتريكى حاصل از بار نقطه اى
• ميدان الكتريكى دوقطبى، ميدان الكتريكى حاصل از خط باردار
• حركت بار نقطه اى در میدان الكتريكى، دوران دوقطبى در يک ميدان الكتريكى
• قانون گاوس، شار الكتريكى، شار ميدان الكتريكى، رابطه  قانون گاوس و كولن
• رساناى باردار منزوى، كاربردهاى قوانین گاوس و کولن
• انرژى پتانسيل الكتريكى، پتانسيل بار نقطه اى، پتانسيل گروه ذرات باردار
• پتانسیل حاصل از توزيع بار، محاسبه ميدان
• ظرفيت خازنى، محاسبه ظرفيت، ذخیره  انرژى درميدان الكتريكى، خازن با دى الكتريک، دي الكتريک و قانون كوس
• جريان برق و مقاومت الكتریكى، جریان مقاومت، قانون اهم، توان در مدار الكتريكى
• كار و انرژى، مدار تک حلقه اى، مدارهاى چندحلقه اى، آمپرسنج و ولت سنج
• ميدان‌هاى مغناطيسى، شدت ميدان مغناطيسى، ميدان هاى متعامد (اثر هال)
• نيروى مغناطيسى وارد بر بار متحرک
• نيروى مغنأطيسى وارد بر سيم حامل جريان
• گشتاور، دوقطبى مغناطيسى
• ميدان مغناطيسى حاصل از جريان الكتريكى، محاسبه میدان مغناطيسى حاصل از جریان
• قانون آمپر، ميدان مغناطيسى سيم پيچ و چنبره و سیم لوله
• قانون القاى فارادى، قانون لنز، القا  و انتقال انرژى، ميدان هاى الكتريكى القايى
• القاگرها، خودالقایی، مدارهاى RL، چگالى انرژى ميدان مغناطيسى
• نوسان هاى الكترومغناطیس و جريان متناوب، نوسان هاى LC ، جريان متناوب. مدار RLC
• توان در مدارهاى جريان متناوب، معادلات ماكسول، جريان جابجايى
• امواج الكترومغناطيسى، موج الكترومغناطيسى در حال حركت. انتقال انرژى
• تداخل نور، پراش تور، نسبيت، تشعشع اتم هيدروژن

رفرنس تدریس برای رشته مهندسی اویونیک، جلد دوم کتاب فیزیک هالیدی است.

معرفی درس ریاضی مهندسی رشته مهندسی اویونیک

ریاضیات مهندسی همان طور که از نامش مشخص است، مباحثی از ریاضیات است که در محاسبات مهندسی، حل معادلات پیچیده، معادلات نسبیت و … کاربرد زیادی دارد. پیش نیاز این درس در تمام رشته‌ها مانند مهندسی مکانیک، مهندسی برق و …. درس ریاضی 2 و معادلات دیفرانسیل است.

سرفصل و مباحث درس ریاضی مهندسی

• مرور و یادآوری دنباله ها و سری‌ها
• سرى فوريه و انتگرال آن و تبديل فوريه: تعريف سرى فوريه فرمول اولر
• بسط در نيم دامنه، نوسانات واداشته، انتگرال فوريه
• معادلات با مشتق جزئی
• معادله موج با یک متغیر
• نخ های مرتعش و در حال نوسان و معادلات مربوطه
• روش تفكيک متغيرها- جواب دالامبر براى معادله موج
• معادله انتشار گرما، معادله موج دو متغيره، معادله لاپلاس در مختصات دكارتى و كروى و قطبى
• توابع هایپربولیک، معادلات بيضوى، پارابوليک و هيپربوليک، کاربردهای تبديل لاپلاس در حل معادلات با مشتقات جزئى
• حل معادلات مشتق جزیى با استفاده از انتگرال فوريه
• انتگرال های مختلط
• حد، پیوستگی، مشتق توابع خاص مانند نمایی، مختلط، هایپربولیک
• قضيه انتگرال كوشى- محاسبه انتگرال خط
• فرمول كوشى، بسط هاى تيلور و مک لورن
• انتگرال كيرى به روش مانده ها، قضيه مانده ها، محاسبه برخى از انتگرال هاى حقيقى

منابع و رفرنس‌های درس ریاضی مهندسی

• ریاضیات پیشرفته مهندسی، گری سیک
• توابع مختلط و کاربردهای آن، رائول چرچیل
• آنالیز سری فوریه و کاربردهای آن، رائول چرچیل

رتبه قبولی کنکور 1400