معرفی المپیاد کامپیوتر و منابع المپیاد کامپیوتر

قبل از آنکه به معرفی المپیاد کامپیوتر و منابع مطالعاتی المپیاد کامپیوتر بپردازیم،تاریخچه مختصری را بیان می کنیم:

تاریخچه المپیاد کامپیوتر 

المپیاد جهانی کامپیوتر یک رقابت برنامه نویسی برای دانش آموزان دوره دوم دبیرستان می باشد،که برای اولین بار در سال ۱۹۸۹ میلادی در کشور بلغارستان برگزار شد و از لحاظ تعداد کشور های شرکت کننده بعد از المپیاد ریاضی در رتبه دوم قرار دارد.

المپیاد کامپیوتر در ایران هم برای اولین بار در سال ۱۳۶۹ برگزار شد؛در سال  ۱۳۷۰برگزیدگان این رشته به المپیاد جهانی کامپیوتر در یونان اعزام شدند که از کسب مدال بازماندند؛اما در سال ۱۳۷۱ در المپیاد جهانی کامپیوتر در آلمان موفق به کسب دو مدال نقره و دو مدال برنز شدند.المپیاد کامپیوتر در ایران هر ساله بین دانش آموزان پایه های دهم و یازدهم در سه مرحله برگزار می شود و برگزیدگان نهایی به المپیاد جهانی اعزام می شوند.
هر چند آزمون المپیاد کامپیوتر در سال دهم و یازدهم دوره متوسطه برگزار می شود،اما برای دانش آموزانی که هدف اصلی خود را المپیاد قرار داده اند،باید از سال های پایین تر به تقویت دروس ریاضی خود بپردازند و برای رسیدن به مراحل بالای المپیاد برنامه ریزی کنند.برای آگاهی از مزایای شرکت در المپیاد های علمی کلیک کنید.

مباحث و سر فصل های های طرح سوال در المپیاد کامپیوتر

بطور کلی المپیاد کامپیوتر دارای چهار مبحث اصلی می باشد:

• ترکیبیات
• گراف
• الگوریتم
• برنامه نویسی

ترکیبیات:

ترکیبیات در واقع همان شمارش است!مبحثی از ریاضیات است که هدف آن شمارش بدون شمردن است(پیدا کردن روش ها و فرمول بندی برای شمارش از راه های کوتاه،به طور مثال اگر بخواهیم تعداد روز های شنبه را  از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۹ بشماریم،می توانیم یک تقویم برداریم و تمام این روز ها را از روی تقویم پیدا کنیم و تعداد آن را حساب کنیم.ترکیبیات به ما می آموزد که بدون ورق زدن تقویم هم می توان تعداد این روز ها به دست آورد).ترکیبیات  اصلی ترین مبحث در المپیاد کامپیوتر می باشد و مسایل آن بیشتر مربوط به شمارش تعداد حالات می باشند.

مباحث ترکیبیاتی:

• شمارش
• احتمال و امید ریاضی
• استقرا
• اصل لانه کبوتری
• اصل شمول و عدم شمول

نظریه گراف:

نظریه گراف یکی از مهم ترین موضوعات در ریاضیات گسسته است،که در المپیاد کامپیوتر هم کاربرد دارد؛گراف در واقع یک نمایش تصویری از اشیایی است که یا هم ارتباط دارند که آن را به صورت نقطه و خط نمایش می دهند.

مباحث گراف:

• تعاریف اولیه(راس،یال و…)
• درجه راس ها
• گراف های جهت دار
• درخت ها و قضیه های مربوط به آن
• همبندی
• دور های همیلتونی

الگوریتم:

الگوریتم در واقع همان حل گام به گام مسئله است که برای اولین بار توسط خوارزمی،ریاضی دان ایرانی مورد توجه قرار گرفت و در رشته های کامپیوتری نیز کاربرد فراوانی دارد.(به نوعی می توان گفت،الگوریتم پایه و اساس برنامه نویسی است)

مباحث الگوریتمی:

• آشنایی با الگوریتم ها
• روش استقرا در طراحی الگوریتم
• الگوریتم های بازگشتی
• روش تقسیم وحل
• الگوریتم های حریصانه
• روش برنامه ریزی پویا
• روش عقبگرد
• الگوریتم های هندسی

برنامه نویسی:

برنامه نویسی در واقع یک فرآیند خلاقانه است که با نوشتن دستور العمل برای ماشین سعی در حل مسئله دارد.امروزه برنامه نویسی کمک قابل توجهی به راحت شدن کار های روزمره و حتی پیشرفت علم کرده است.در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

• انواع بازی های کامپیوتری
• نرم افزار های مدیریت و اتوماسیون
• نرم افزار های حسابداری
• حل مسائل ریاضی
• محاسبات فضایی
• نقشه کشی
• محاسبه سازه ها
• طراحی خودرو
• انواع اپلیکیشن های کاربردی

مباحث برنامه نویسی:

• عملگر ها و عملیات ها
• انواع داده ها
• جریان های ورودی و خروجی
• دستور های شرطی
• حلقه ها
• آرایه ها
• توابع
• وکتور ها

مراحل المپیاد کامپیوتر:

بطور کلی المپیاد کامپیوتر در سه مرحله برگزار می شود.پس از آن برگزیدگان وارد دوره تابستانی می شوند که در انتهای دوره طی آزمونی که برگزار می شود هشت نفر اول که موفق به دریافت مدال طلا می شوند به دوره انتخابی تیم ملی راه پیدا می کنند و در انتها هم تیمی چهار نفره به المپیاد جهانی اعزام می شوند.

مرحله اول المپیاد کامپیوتر در ایران:

در این مرحله که  هر ساله در بهمن ماه برگزار می شود حدود ده هزار نفر داوطلب شرکت می کنند.از بین داوطلبان شرکت کننده در مرحله اول،حدود هزار نفر از آن ها به مرحله بعدی راه پیدا می کنند. سوالات این مرحله تستی می باشد و اغلب سوالات در مباحث شمارشی و در راستای سنجش مهارت حل مسئله دانش آموزان می باشد. هر چند در مراحل اول و دوم المپیاد کامپیوتر نیاز به دانش برنامه نویسی نیست اما دانستن آن کمک زیادی به فهم بهتر مباحث مورد نیاز این دو مرحله می کند.

مرحله دوم المپیاد کامپیوتر در ایران:

این مرحله معمولا در اردیبهشت ماه برگزار می شود و تنها پذیرفته شدگان مرحله اول قادر به شرکت در آن می باشند.آزمون مرحله دوم در دو روز برگزار می شود که روز اول مختص به سوالات تستی و روز دوم هم مختص به سوالات تشریحی می باشد.در این مرحله علاوه بر شمارش،الگوریتم،احتمال،اصل لانه کبوتری و استقرا هم به مباحث آزمون اضافه می شوند.در این مرحله ابتدا ۲۰۰ نفر برتر آزمون تستی برگزیده می شوند و بعد از تصحیح آزمون کتبی ۸۰ نفر برتر به مرحله بعد راه پیدا می کنند.(یعنی اگر داوطلبی در آزمون تشریحی نمره ی بالایی کسب کند اما در آزمون تستی جزو ۲۰۰ نفر برتر نباشد ،برگزیده نمی شود.)

مرحله سوم المپیاد کامپیوتر در ایران:

این مرحله که معمولا در تیر ماه و در دو روز برگزار می شود ، مختص راه یافتگان مرحله دوم است که مبحث اصلی آن برنامه نویسی است و برگزیدگان این مرحله به دوره تابستانی راه پیدا می کنند .مراحل ۱ و ۲ در سراسر کشور برگزار می شوند اما این مرحله بطور متمرکز در تهران برگزار می شود.نتیجه‌ی آزمون مرحله دوم هم ۶۰% در نتیجه‌ی این آزمون تاثیر دارد.

آزمون دوره تابستانی المپیاد کامپیوتر در ایران:

در انتهای دوره تابستانی یک آزمون تشریحی و یک آزمون برنامه نویسی برگزار می شود که بر اساس رتبه دانش آموزان مدال های طلا ، نقره و برنز بین آنها تقسیم می شود و دریافت کنندگان مدال طلا به دوره انتخابی تیم ملی راه پیدا می کنند.

دوره انتخابی تیم ملی المپیاد کامپیوتر ایران:

در طی این دوره که از آبان ماه تا اسفند ماه برگزار می شود آزمون های متعددی از دانش آموزان گرفته می شود و در نهایت چهار نفر برتر برگزیده و به مسابقات جهانی اعزام می شوند. شایان ذکر است مباحث اصلی این آزمون برنامه نویسی و الگوریتم است.

المپیاد جهانی کامپیوتر:

المپیاد جهانی هر ساله در مرداد ماه برگزار می شود .در سال ۲۰۱۷ ، هشتاد و سه کشور در المپیاد جهانی کامپیوتر شرکت کردند؛از هر کشور در المپیاد جهانی کامپیوتر چهار نفر اعزام می شوند(بجز کشور میزبان که هشت نفر شرکت می کنند.) و در غالب یک مسابقه برنامه نویسی با یکدیگر به رقابت می پردازند.

معرفی المپیاد کامپیوتر و منابع المپیاد کامپیوتر در ایران

نحوه مدال دهی:

داخلی: پس از برگزاری آزمون انتهای دوره تابستانی به هشت نفر اول مدال طلا و به شانزده نفر دوم و سوم به ترتیب مدال های نقره و برنز اختصاص می یابد.

جهانی: در هر دوره به شرکت کنندگانی که نمره حد نصاب را کسب کنند مدال های طلا،نقره و برنز اهدا می شود.

کسب مدال المپیاد کامپیوتر چه مزایایی برای صاحبان مدال دارد؟

• سهمیه و معافیت از کنکور
   دانش آموزانی که موفق به کسب مدال طلا شده اند از کنکور سراسری برای رشته های مرتبط معاف می شوند.همچنین دانش آموزانی که مدال های نقره و برنز کسب کرده اند دارای ۲۰% سهمیه برای رشته های مرتبط هستند.
• مباحث مشترک المپیاد کامپیوتر و کنکور:
  مباحث المپیاد کامپیوتر تا حدود زیادی با مباحث بخش گسسته در کنکور که بین ۱۵ تا ۲۰ سوال را شامل می شود شباهت دارد؛ همچنین هنر حل مساله که دانش آموزان المپیادی می آموزند در ریاضیات،فیزیک و حتی شیمی بسیار کاربردی و مفید است.
• المپیاد دانشجویی: مباحث المپیاد کامپیوتر شباهت بسیار زیادی با مباحث المپیاد برنامه نویسی دانشجویی دارد .
• کار و آینده شغلی: بدلیل وجود مباحثی همچون الگوریتم و برنامه نویسی و یادگیری هنر حل مسأله اکثر دانش آموزانی که در المپیا کامپیوتر شرکت می کنند در حوزه های برنامه نویسی و IT  مشغول بکار می شوند. همچنین قبولی در المپیاد ها (حتی مرحله اول) می تواند در آینده شغلی موثر باشد.

منابع مطالعاتی برای المپیاد کامپیوتر:

منابع معرفی شده از سوی باشگاه دانش پژوهان جوان:

منابع مبحث ترکیبیات برای المپیاد کامپیوتر:

• آنالیز ترکیبی،علیرضا علیپور،انتشارات فاطمی
• جلوه هایی از ترکیبیات،دانش پژوهان جوان
• روش های ترکیبیات ۱و۲ ،علیرضا علیپور
• روش های احتمالاتی در المپیاد،انتشارات خوشخوان
• صد و دو مسأله ترکیبیات
• ترکیبیات شمارشی،انتشارات خوشخوان

منابع مبحث گراف برای المپیاد کامپیوتر:

• آشنایی با گراف ها،یحیی تابش،انتشارات فاطمی
• آشنایی با نظریه گراف،علیرضا علیپور،انتشارات فاطمی
• درس هایی از نظریه گراف،علیرضا علیپور،نشریه راه المپیاد

منابع مبحث الگوریتم برای المپیاد کامپیوتر:

• آشنایی با الگوریتم ها،یحیی تابش،انتشارات فاطمی
• معما های الگوریتمی،انتشارات فاطمی
• مسئله های الگوریتمی،انتشارات فاطمی
• ۶۰۰ مسئله چندگزینه‌ای از داده‌ ساختارها و الگوریتم‌ها،انتشارات فاطمی
• آشنایی با الگوریتم با رویکردی خلاقانه،انتشارات دانش پژوهان جوان

منابع مبحث برنامه نویسی برای المپیاد کامپیوتر:

• دایتل-دایتل
• الفبای c++  ،انتشارات خوشخوان

روی المپیاد سرمایه گذاری کنم یا بهتر است برای کنکور بخوانم؟ برای دیدن پاسخ کامل،روی متن سوال کلیک کنید.

گردآوری و تدوین:پارسا افشار،امیر حسین افشار